ရေချိုကိုတန်ဖိုးထား ကမ္ဘာကြီးကိုစောင့်ရှောက် (၂၅)
ယမန်နေ့မှအဆက်
ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတစ်ခုလုံးထဲမှ ရန်ကုန်မြို့တော် ရေပေးဝေရေး စီမံမှုလွှမ်းခြုံရန် ဦးစားပေးဆောင်ရွက်ရမည့် ဒေသများမှာ မြောက်ဘက်တွင် မင်္ဂလာဒုံ၊ အနောက်ဘက်တွင် လှိုင်သာယာ၊ ရွှေပြည်သာ၊ အရှေ့ဘက်တွင် ဒဂုံမြို့နယ်များ၊ တောင်ဘက်တွင် ဒလမြို့နယ် စသည့်မြို့နယ်များနှင့် ရန်ကုန်မြို့တွင်းမြို့နယ်များ ပါဝင်သည်။
ဤနယ်နိမိတ်အတွင်းတွင် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထိ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ ရေချိုဖြန့်ဖြူးပေးနိုင်သေးသည်။ ကျန် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ မိမိအစီအစဉ်ဖြင့် မြစ်၊ ချောင်းများမှရေကို ရယူခြင်း၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအလိုက် မိုးရေလှောင်ကန်များမှ ရေရယူခြင်း၊ မြေအောက်ရေစုပ်ယူ သုံးစွဲခြင်း စသည့်နည်းလမ်းများဖြင့် သုံးစွဲနေကြသည်။ ရန်ကုန်မြို့ကို လေ့လာပါက ရန်ကုန်မြို့တော်ရေပေးရေး အဖွဲ့သည် မြို့နေပြည်သူအားလုံးကို တာဝန်ယူ၍ ရေဖြန့်ဖြူးပေးနိုင်ရန် ၂၀၄၀ ပြည့်နှစ်ထိ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ ရေချိုရရှိရေးစီမံကိန်းဖြင့် ဆောင်ရွက်နေသည်။
လက်ရှိတွင် ရေချို ၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ မြေအောက်ရေကို စုပ်ယူဖြန့်ဖြူးပေးနေသည်။ မြေအောက်ရေကို အချို့ပြည်သူများကလည်း မိမိအစီအစဉ်ဖြင့် အိမ်ဝိုင်းထဲတွင် အဝီစိတွင်း တူးဖော်သုံးစွဲနေကြသည်။ မြို့ကြီးများတွင် မြေအောက်ရေ မဆင်မခြင်ထုတ်ယူ သုံးစွဲမှုကို ဆင်ခြင်သင့်သည်။
ရှေးယခင်က ရပ်ကွက်အလိုက် သဘာဝရေကန်ကြီးများ ရှိခဲ့၍ နှစ်စဉ်ရွာသွန်းမိုးသည် အဆိုပါရေကန်များထဲသို့ ရောက်ရှိပြီး မြေအောက်ရေကို အားဖြည့်ပေးနိုင်သည်။ ယခု ၎င်းနေရာအများစု၌ မြေဖို့ပြီး မြို့ပြအိမ်ရာ အဆောက်အအုံသစ်များ ထူထောင်လိုက်ကြပြီဖြစ်သည်။
ဤအခြေအနေကြောင့် မြို့ကြီးရှိ မြေအောက်ရေမှာ နှစ်စဉ် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမှု နည်းလာပြီး မြေအောက်ရေနိမ့်မြင့်မှတ် ကျဆင်းလာနေသည့် အတွက် မကြာမီကာလတွင် နေရာအနှံ့ မထင်မှတ်ဘဲ မြေကျွံမှုများဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။
ရန်ကုန်မြို့ရှိ မြို့လယ်ကောင်တိုက်ခန်းများ၏ အောက်ထပ်အချို့တွင် ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ တူးဖော်သုံးစွဲနေပါက ပို၍အန္တရာယ်ကြီးသော လုပ်ဆောင်မှုဖြစ်သည်။ မြေအောက်ရေ စဉ်ဆက်မပြတ် တည်ရှိနေစေရေး ရပ်ကွက်အလိုက်ရှိနေသော ရေစုကန်များကို စနစ်တကျစောင့်ရှောက်ထားသင့်သည်။ အနိမ့်ဆုံးအဆင့် ခြောက်သွေ့ရာသီတွင် မီးသတ်ရေကန်အဖြစ်လည်း အသုံးပြုနိုင်သည်။ ပတ်ဝန်းကျင်လည်း သာယာစေသည်။
ရပ်ကွက်အလိုက် သဘာဝရေလှောင်ကန်များ ပျောက်ကွယ်လာမှုကြောင့် ရွာသွန်းမိုးကို သိုလှောင်ထိန်းညှိပေးသည့်စနစ် (Regulation)) ပါ ပျောက်ဆုံးသွားတော့သည်။ ထိန်းညှိကန်များ မရှိတော့၍ ရွာသွန်းသမျှ မိုးအားလုံး မြေပြင်ပေါ်တွင် နိမ့်ရာသို့ စီးဆင်းသွားရာမှ အနိမ့်ပိုင်းလမ်းမကြီးအချို့ ချက်ချင်းရေမြုပ်ကုန်သည်။ ရန်ကုန်မြို့၌ ဤသို့ရေမြုပ်သောလမ်းများတွင် ဝေဇယန္တာလမ်းမကြီးဝန်းကျင်၊ ကန်တော်ကလေးနှင့် တာမွေရပ်ကွက်များမှာ အဆိုးဆုံးဖြစ်သည်။
ဤသည်ကား ရေစီမံခန့်ခွဲမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ကြုံကြိုက်၍ ဖော်ပြပေးခြင်းသာဖြစ်သည်။ အဓိကပေးလိုသည့် သတင်းစကားမှာ သဘာဝ၏ ပေးထားချက်ကို မိမိတို့က ဆင်ခြင်တုံတရားဖြင့် စနစ်တကျ စီမံစေလိုခြင်းဖြစ်သည်။
ပင်လယ်ရေကို ပြုပြင်ချက်လုပ်သုံးစွဲရန်မှာလည်း ကုန်ကျစရိတ် ကြီးမားသလို မြေအောက်ရေကို အကန့်အသတ်မရှိ စုပ်ယူခြင်းမှာလည်း အန္တရာယ်ကြီးသည်။ နှစ်စဉ် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးနေသော သဘာဝပြန်လည် ပြည့်ဖြိုးမြဲ ရေအရင်းအမြစ်များကို စနစ်တကျစီမံခန့်ခွဲ၍ ရေဖြန့်ဖြူးပေးဝေခြင်း၊ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေဖြန့်ဖြူးပေးခြင်း၊ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားထုတ်လုပ်သုံးစွဲခြင်း စသည့် လူသားအကျိုးပြုကိစ္စရပ်နှင့် ဆောင်ရွက်နေမှုများကို ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။
ရန်ကုန်မြို့တွင်းသို့ရေပေးဝေနေသော အရင်းအမြစ်များမှာ လှော်ကားရေလှောင်ကန်၊ ဂျိုးဖြူရေလှောင်ကန်၊ ဖူးကြီးရေလှောင်ကန်၊ ငမိုးရိပ်ရေလှောင်ကန်၊ လဂွန်းပြင် ရေလှောင်ကန်၊ မြေအောက်ရေ (အဝီစိတွင်းရေ) စသည့်အရင်းအမြစ်များမှရေကို အသုံးပြုဖြန့်ဝေခြင်းဖြစ်သည်။
ရေရယူနေသည့်အရင်းအမြစ်အချို့ကို အနည်းငယ်ရှင်းလင်း ဖော်ပြပါမည်။
လှော်ကားရေလှောင်ကန် (Hlawga Reservoir)
လှော်ကားရေလှောင်ကန်ကို ၁၉၀၄ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်၍ ရန်ကုန်မြို့ကို ရေပေးဝေရေးအတွက် တည်ဆောက်ခဲ့သော ရေလှောင်ကန်များထဲတွင် အစောဆုံးဟုဆိုနိုင်သည်။ ရေဖမ်းဧရိယာမှာ ၂၇ ဒသမ၂ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၀ ဒသမ ၅ စတုရန်းမိုင်)ရှိသည်။ ဂျိုးဖြူရေလှောင်ကန် ရေဖမ်းဧရိယာထက် အနည်းငယ် သေးငယ်သည်။ အများဆုံး ရေသိုလှောင်နိုင်သော ပမာဏမှာ ကုဗမီတာသန်းပေါင်း ၅၄ ဒသမ ၆ သန်း (၁၂၀၀၀ ဂါလန်သန်း)ရှိသည့်အတွက် ဖူးကြီးရေလှောင်ကန်၏ ထက်ဝက်နီးပါးသာ ရေသိုလှောင်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရသည်။
လှော်ကားရေလှောင်ကန်၏ အမြင့်ဆုံး ရေသိုလှောင်မှတ်မှာ ၁၉ ဒသမ ၅ မီတာနှင့် အနိမ့်ဆုံးမှတ်မှာ ၁၄ ဒသမ ၃ မီတာရှိသည့်အတွက်ဂျိုးဖြူ၊ ဖူးကြီးရေလှောင်ကန်တို့ထက် ပို၍နိမ့်သည်။ အချင်း ၄၂ လက်မ (၁ ဒသမ ၀၇ မီတာ)ရှိပြီး ရန်ကုန်မြို့အရောက် အလျား ၁၈ ဒသမ ၆ ကီလိုမီတာ (၁၂ မိုင်)ရှည်လျားသော ပိုက်လိုင်းတစ်ခုနှင့် အချင်း ၆၆ လက်မ (၁ ဒသမ ၆၈ မီတာ)ရှည်ပြီး ၁၆ ဒသမ ၂ ကီလိုမီတာ (၁၀ မိုင်)ခန့် ရှည်လျားသော ပိုက်လိုင်းတစ်ခု တပ်ဆင်ထားသည်။
ဂျိုးဖြူရေလှောင်ကန် (Gyo Phyu Reservoir)
ဂျိုးဖြူရေလှောင်ကန်သည် ရန်ကုန်မြို့၏မြောက်ဘက် ကီလိုမီတာ ၇၀(၄၄ မိုင်ခန့်)အကွာ တိုက်ကြီးမြို့နယ်ထဲတွင် တည်ရှိသည်။ ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ရေဖမ်းဧရိယာမှာ ၃၂ ဒသမ ၉ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၂ ဒသမ ၇ စတုရန်းမိုင်)ခန့်ရှိသည်။
ရေလှောင်ပမာဏမှာ ၇၅ ဒသမ ၅ ကုဗမီတာသန်း (၁၆၆၀၀ ဂါလန်သန်း)ခန့်ရှိသည်။ ရေယူအဆောက်အအုံ၊ ရေယူပေါက်သုံးပေါက်ကို အမြင့်မတူညီအောင် တပ်ဆင်ထားသည်။ ရေလှောင်ကန်၏ အမြင့်ဆုံး ရေသိုလှောင်မှတ်မှာ ၆၅ ဒသမ ၅ မီတာနှင့် အနိမ့်ဆုံးမှတ်မှာ ၄၂ ဒသမ ၁ မီတာရှိသည်။ ရန်ကုန်မြို့သို့ ရေပို့လွှတ်နေသော ရေလှောင်ကန်များထဲတွင် မြေမျက်နှာပြင်နိမ့်မြင့်မှတ် အမြင့်ဆုံး ရေလှောင်ကန်ဖြစ်သည်။ ရေတွန်းစက်ရုံနှင့် ရေသန့်စက်ရုံများ ပူးတွဲ တည်ဆောက်ထားသည်။ ဂျိုးဖြူရေသန့်စင်စက်၏ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုမှာ နေ့စဉ် ၁၂၃၀၀၀ကုဗမီတာ (ဂါလန်သန်းပေါင်း ၂၇)ခန့် သန့်စင်ပို့လွှတ်နိုင်သည်။ ရေပိုက်အချင်းမှာ ၅၆ လက်မ (၁ ဒသမ ၄၂ မီတာ)ရှိပြီး အလျား ၆၉ ဒသမ၂ ကီလိုမီတာ (၄၄ မိုင်)ခန့်ရှည်သည်။
ဖူးကြီးရေလှောင်ကန် (Pugyi Reservoir)
ဖူးကြီးရေလှောင်ကန်ကို ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ခဲ့ရာ ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ရေဖမ်းဧရိယာမှာ ၇၀ ဒသမ ၆ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၂၇ ဒသမ ၂၇ စတုရန်းမိုင်)ခန့် ကျယ်ဝန်းသည်။ ဂျိုးဖြူရေလှောင်ကန် ရေဖမ်းဧရိယာထက် နှစ်ဆပိုမိုကျယ်ဝန်းသည်။ အများဆုံး ရေသိုလှောင်နိုင်မှုပမာဏသည် ကုဗမီတာသန်းပေါင်း ၁၀၄ ဒသမ ၆သန်း(၂၃၀၀၀ ဂါလန်သန်း)ခန့်ရှိသည်။ ရေထုတ်ယူသုံးစွဲနိုင်ရန် အမြင့်မတူသည့် ရေယူဂိတ်ပေါက်နှစ်ခု တပ်ဆင်ထားသည်။
ဖူးကြီးရေလှောင်ကန်၏ ကန်ရေပြည့်မှတ်မှာ ၃၅ ဒသမ ၂ မီတာနှင့် အနိမ့်ဆုံးသုံးစွဲနိုင်သောရေမှတ်မှာ ၂၇ ဒသမ ၄ မီတာဖြစ်သည့် အတွက် ရန်ကုန်ရေပေးဝေရေး ရေလှောင်ကန်များထဲတွင် ဂျိုးဖြူပြီးလျှင် ဒုတိယအမြင့်ဆုံးကန်ဖြစ်သည်။ ဖူးကြီးရေပိုက်မှာ အချင်း ၆၀ လက်မ(၁ ဒသမ ၅၂ မီတာ)ရှိပြီး အလျား ၂၆ ကီလိုမီတာ(၄၁ မိုင်)ခန့်ရှည်သည်။ တစ်နာရီလျှင် ရေကုဗမီတာ ၅၁၆၀ (ဂါလန် ၁ ဒသမ ၁၄ သန်းခန့်) တွန်းပို့နိုင်သော ရေစက်သုံးလုံး တပ်ဆင်ထားသည်။ သို့ရာတွင် မှတ်တမ်းများအရ တစ်နာရီလျှင် ၉၄၆၉ ကုဗမီတာ (ဂါလန် ၂ ဒသမ၀၈ သန်းခန့်)ထိ အမြင့်ဆုံးတွန်းပို့နိုင်သည့် မှတ်တမ်းရှိခဲ့သည်။ နေ့စဉ်အမြင့်ဆုံး ရေဂါလန်သန်း ၅၀ ခန့် တွန်းပို့နိုင်သည့် သဘောဖြစ်သည်။
ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။