
နိဒါန်း
အပြောင်မြောက်ဆုံးသော ဗိသုကာလက်ရာများ၏ အမိမြေ သို့မဟုတ် ဥရောပတိုက်၏ အသည်းနှလုံးဟု တင်စား ခေါ်ဝေါ်ကြသော ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် ဥရောပတိုက်၏ အနောက်ဘက်ခြမ်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။ ၁၈၃၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် နယ်သာလန်နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့ပြီး ၁၈၃၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဘယ်လ်ဂျီယမ်ဘုရင့် နိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ခံခဲ့ရပါသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်ဟူသော အမည်နာမမှာ လက်တင်ဘာသာစကားမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
ဥရောပသမဂ္ဂကို စတင်တည်ထောင်သည့် နိုင်ငံခြောက်နိုင်ငံထဲတွင် ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည်လည်း တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် ဝင်ငွေအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ လူနေမှု အဆင့်အတန်းအားဖြင့် သော်လည်းကောင်း၊ ပညာရေးအခြေအနေအားဖြင့် သော်လည်းကောင်း၊ ကျန်းမာရေး အဆင့်အတန်းအားဖြင့် သော်လည်းကောင်း အလွန်မြင့်မားသော အခြေအနေရှိသည့် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သကဲ့သို့ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲတွင် အလုံခြုံဆုံးနှင့် ငြိမ်းချမ်းမှုအရှိဆုံးသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ တည်နေရာပြမြေပုံ
ပထဝီဝင်အနေအထား
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများမှာ မြောက်ဘက်တွင် နယ်သာလန်နိုင်ငံ၊ အရှေ့ဘက်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ၊ အနောက်မြောက်ဘက်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံ၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ဧရိယာစတုရန်း ကီလိုမီတာပေါင်း ၃၀.၆၂၅ ကီလိုမီတာကျယ်ဝန်းပြီး ၂၀၁၅ ခုနှစ်စာရင်း များအရ နိုင်ငံအကျယ်အဝန်း၏ ဝ.၇၁ ရာခိုင်နှုန်းကို ရေထုကဖုံးလွှမ်းထားပါသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ် နိုင်ငံ၏ မြို့တော်မှာ ဘရပ်ဆဲလ်မြို့ဖြစ်၍ ဥရောပတိုက်တွင် အလှအပဆုံးမြို့ကြီးတစ်မြို့လည်း ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၀၀၀ ကျော်၏ ရုံးချုပ်သည် ဘရပ်ဆဲလ်မြို့၌ အခြေစိုက်လျက်ရှိပြီး ထိုအထဲတွင် ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် နေတိုးအဖွဲ့တို့ကဲ့သို့သော အဖွဲ့ကြီးများလည်း ပါဝင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ဘရပ်ဆဲလ်မြို့သည် နိုင်ငံတကာသံတမန်ရေးရာနှင့် သတင်းစာဆရာပေါင်းများစွာတည်ရှိသော ကြီးမားသော အသိုက်အဝန်းရှိသည့် မြို့များထဲမှ မြို့ကြီးတစ်မြို့လည်း ဖြစ်ပါသည်။
လူဦးရေနှင့်ဘာသာစကား
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် လူဦးရေအားဖြင့် ဆယ့်တစ်သန်းကျော်မှီတင်းနေထိုင်လျက်ရှိပြီး ပြင်သစ်ဘာသာစကား၊ ဂျာမန်ဘာသာစကားနှင့် ဒတ်ချ်ဘာသာစကားတို့ကို ရုံးသုံးဘာသာ စကားများအဖြစ် အသုံးပြုလျက်ရှိပါသည်။ ငွေကြေးအားဖြင့် ယူရိုငွေကြေးကိုသုံးစွဲပါသည်။
ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုးကွယ်သူ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဘာသာမဲ့ ၃၁ ရာခိုင်နှုန်း၊ အစ္စလာမ်ဘာသာကိုးကွယ်သူ ၇ ရာခိုင်
နှုန်းနှင့် အခြားဘာသာကိုးကွယ်သူ ၂ ရာခိုင်နှုန်းတို့ မှီတင်းနေထိုင်လျက်ရှိပါသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် အခြားနိုင်ငံများမှ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို အမြဲကြိုဆိုလက်ခံလျက်ရှိသောကြောင့် အရောင်အသွေး စုံလင်လှသော လူမျိုးများ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်လျက်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပါသည်။
နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ၁၉၇၀ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၉၃ ခုနှစ်အကြားတွင် နိုင်ငံအနေဖြင့် ပိုမိုထိရောက်သော ဖက်ဒရယ်တည်ဆောက်ပုံစနစ်သို့ ပြောင်းလဲတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁ ၌ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် လူမျိုးစုများ၊ ဒေသများ ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသော ပြည်ထောင်စုဖြစ်သည် ဟုဖော်ပြထားပါသည်။ ဖက်ဒရယ်အစိုးရနှင့် ဖက်ဒရယ်ပါလီမန် တို့သည် နိုင်ငံရေးရာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သည့် အထူးသီးသန့် အခြေအနေမျိုးမရှိပါ။ ဒေသများသည် ၎င်းတို့နယ်မြေ ဒေသများကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရရှိနေသည့်အတွက်လည်း တိုင်းပြည်၏ ခေါင်းဆောင်အုပ်ချုပ်မှုသည် အမျိုးမျိုးသော မိတ်ဖက်အုပ်စုများ၏ လက်ထဲ၌တည်ရှိနေသည်ဟုဆိုနိုင်ပါသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံကို ခရိုင် ၁၀ ခုနှင့် မြူနီစီပယ်ကောင်စီ ၅၈၁ ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။
ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု
ဖက်ဒရယ်အဆင့်သည် နိုင်ငံတကာရေးရာ ကိစ္စရပ်များ၊ ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၊ တရားရေးရာ ကိစ္စရပ်များ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၊ လူမှုဖူလုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၊ နိုင်ငံတော်အဆင့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အရေးကြီးကိစ္စရပ်များ၊ ပြည်တွင်းရေးရာ အရေးကြီးကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်နိုင်သည့် အာဏာရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း အုပ်စုသုံးခုနှင့် ဒေသသုံးခုတို့သည် နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်း တည်ဆောက်ရန် အာဏာရှိပါသည်။
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးမျှော်မှန်းချက်မှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု၊ အုပ်စုများ၊ ဒေသများသည် ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သည့် အာဏာကို ခွဲဝေကျင့်သုံးလျက် မျိုးဆက်များအကြား သွေးစည်းညီညွတ်ရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာများ စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ရှေးရှု၍ ဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်ပါသည်။
အုပ်စုနှင့်ဒေသများ
တိုင်းပြည်၏ အာဏာကို ပြန်လည်ခွဲဝေ ကျင့်သုံးရာ၌ အုပ်စုနှင့်ဒေသများအား ရပ်တည်ချက်နှစ်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ပထမရပ်တည်ချက်အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ ဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုပေါ်တွင် အခြေခံ၍ သတ်မှတ်ခဲ့ရာ ဒိန်းမတ်ဘာသာစကားပြောကြသော Flemish အုပ်စု၊ ပြင်သစ်ဘာသာစကားပြောကြသော French အုပ်စုနှင့် ဂျာမန်ဘာသာစကားပြောကြသော German-Speaking အုပ်စုဟူ၍ အုပ်စုသုံးစုခွဲခြား သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ဒုတိယရပ်တည်ချက်အနေဖြင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပိုမိုရရှိစေရန်အလို့ငှာ ဒေသအားဖြင့် Flemish ဒေသ၊ Walloon ဒေသနှင့် ဘရပ်ဆဲလ်မြို့တော် ဒေသဟူ၍ ဒေသသုံးခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။
အာဏာခွဲဝေကျင့်သုံးခြင်း
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်ကို ကျင့်သုံးသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိ ဘယ်လ်ဂျီယမ် နိုင်ငံ၏ဘုရင်မှာ King Philippe ဖြစ်၍ ခုနစ်ဆက်မြောက်ဘုရင်လည်းဖြစ်ပါသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းအရ ဘုရင်သည်နိုင်ငံတော်၏ အာဏာကို တစ်ဦးတည်း ချုပ်ကိုင်ထား၍ မရသော်လည်း ဝန်ကြီးချုပ်၊ အစိုးရဝန်ကြီးများနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများကို ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။ လုပ်ငန်းတာဝန်ဝတ္တရားများကို ထမ်းရွက်ရန်အတွက် ဘုရင်တစ်ပါးအနေဖြင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းမှ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့်လည်း ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများကို ပြုလုပ်ရပါသည်။ ဘုရင်၊ မိဖုရားနှင့် တော်ဝင်မိသားစုဝင်များသည် အခြားနိုင်ငံများသို့ ချစ်ကြည်ရေး ခရီးသွားရောက်ခြင်း၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို သွားရောက်ဆွေးနွေးခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာမှ ကျင်းပသော အစည်းအဝေးပွဲများ တက်ရောက်ခြင်း စသည့် ကိစ္စရပ်များကိုလည်း ကိုယ်စားပြုဆောင်ရွက်ပေးရပါသည်။ ပြည်တွင်း၌လည်း နိုင်ငံသားများနှင့် နီးကပ်သည့် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်နိုင်ရန်နှင့် အများပိုင်နှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင်လုပ်ငန်းသစ်များကို မြှင့်တင် ပေးခြင်းအားဖြင့် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများတွင် ပိုမိုပါဝင်လာနိုင်ရန်အတွက်လည်း ဆောင်ရွက်ပေးရပါသည်။
ဥပဒေပြုရေးအာဏာ
ဘလ်ယ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ဥပဒေပြုရေးအာဏာကို ဘုရင်မင်းမြတ်၊ အောက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် အထက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များက ပူးတွဲပြဋ္ဌာန်းခွင့် ရရှိထားပါသည်။
အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်အတိုင်း ဘုရင်မင်းမြတ်က အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာကို ရရှိသကဲ့သို့ အုပ်စုတစ်ခုစီ အနေဖြင့်လည်း ၎င်းတို့နှင့်သက်ဆိုင်သော အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို ခွဲဝေကျင့်သုံးနိုင်ပါသည်။ အောက်လွှတ်တော်မှ တင်သွင်းလာသောအမည်စာရင်းကို ဘုရင်မင်းမြတ်က အတည်ပြုခန့်အပ်သည့် ဝန်ကြီးချုပ်သည် ဝန်ကြီးများကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရပြီး ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ၏ကိုယ်စား ပြည်သူလူထုနှင့် ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရသူ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ဝန်ကြီးများကောင်စီတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် တစ်ဆယ့်ငါးဦးထက်ပိုမို၍ ခန့်အပ်ခြင်း မပြုရပါ။ ဝန်ကြီးချုပ်မှအပ ကျန်သော အဖွဲ့ဝင်များသည် Flemish အုပ်စုနှင့် French အုပ်စုမှ ကိုယ်စားလှယ်များ အရေအတွက် ညီတူညီမျှ ပါဝင်ခွင့်ရှိသည်ဟု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကပြဋ္ဌာန်းထားပါသည်။ တော်ဝင်မိသားစုဝင်များကို ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့်မရှိပါ။
တရားစီရင်ရေးအာဏာ
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ခွင့် အာဏာကို တရားရုံးများထံသို့ ခွဲဝေထားပြီး တရားရုံးများ၏ ဆုံးဖြတ်ချက် များကို ဘုရင်မင်းမြတ်၏ အမည်ကိုသုံး၍ စီရင်ချက် ချမှတ်ပါသည်။
လွှတ်တော်ဖွဲ့စည်းထားရှိမှုအခြေအနေ
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံတွင် အောက်လွှတ်တော် (House of Representatives) နှင့် အထက်လွှတ်တော် (Senate)ဟူ၍ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ရှိပါသည်။ အောက်လွှတ်တော်ကို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက် ၁၅၀ ဦးဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး အထက်လွှတ်တော်ကို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက် ၆၀ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ်က တွေ့ဆုံရန် အထူးခေါ်ယူခြင်း မရှိပါက လွှတ်တော်နှစ်ရပ်မှ ကိုယ်စားလှယ်များသည် နှစ်တစ်နှစ်၏ အောက်တိုဘာလ ဒုတိယအင်္ဂါနေ့တွင်တွေ့ဆုံကြပါသည်။ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်သည် တစ်နှစ်တွင် အနည်းဆုံးရက်ပေါင်း ၄၀ ခန့်တွေ့ဆုံရမည် ဖြစ်ပါသည်။ အထက်လွှတ်တော်သည် အမြဲတမ်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ ဘုရင်မင်းမြတ်သည် လွှတ်တော်ရုပ်သိမ်းရန် ပြောကြားနိုင်သကဲ့သို့ လိုအပ်ပါကလည်း လွှတ်တော်အစည်းအဝေးများ ထပ်မံခေါ်ယူနိုင်သည့် အခွင့်အာဏာ ရှိပါသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ်သည် လွှတ်တော်ကို ခေတ္တရပ်နားခွင့်ရှိသော်လည်း လွှတ်တော်ကိုတစ်လထက်ပို၍ ရပ်ဆိုင်းထား ခွင့်မရှိသကဲ့သို့ လွှတ်တော်၏ သဘောတူညီချက်မရရှိပါက တူညီသည့်အကြိမ်အတွင်းတွင် လွှတ်တော်ကို နောက်တစ်ကြိမ် ထပ်မံရပ်ဆိုင်းထားခွင့်မရှိပါ။
အောက်လွှတ်တော်(House of Representatives)
အောက်လွှတ်တော်ကို ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက် ၁၅၀ ဦးဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။ ကိုယ်စားလှယ် ၁၅၀ ဦး
ကို အချိုးကျ ကိုယ်စားပြုစနစ်ဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပါသည်။ မဲဆန္ဒနယ်တစ်ခုတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသော အခြေချနေထိုင်သူ အရေအတွက်ကို နိုင်ငံ၏လူဦးရေကို ကိုယ်စားလှယ် အရေအတွက် ၁၅၀ ဖြင့် စား၍ရသော စားလဒ်ဖြင့်စား၍ မဲဆန္ဒနယ်တစ်ခုစီအလိုက်ရရှိမည့် ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက်ကိုခွဲဝေသတ်မှတ်ပါသည်။
အထက်လွှတ်တော်(Senate)
အထက်လွှတ်တော်ကို ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက် ၆၀ ဦးဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။ အထက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် အရေအတွက် ၆၀ ဦးကို အောက်ပါအတိုင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပါသည်-
(က) Flemish ပါလီမန်မှကိုယ်စားလှယ်(သို့)
Brussels-Capital Region ပါလီမန်မှ Dutch ဘာသာစကားဆိုင်ရာအုပ်စုမှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၉ ဦး၊
(ခ) French ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာအစု အဖွဲ့ပါလီမန်မှ ရွေးကောက်တင်မြှောက်သူ ၁၀ ဦး၊
(ဂ) Wallon ဒေသ ပါလီမန်ကိုယ်စားလှယ်များထဲမှ ရွေးချယ်ခန့်အပ်သည့် ကိုယ်စားလှယ် ၈ ဦး၊
(ဃ) Brussels-Capital Region ပါလီမန်မှ French ဘာသာစကားဆိုင်ရာအုပ်စုမှ ကိုယ်စားလှယ် ၂ ဦး၊
(င) ဂျာမန်စကားပြောကြသောအုပ်စုဆိုင်ရာပါလီ မန်ကိုယ်စားလှယ်များမှ ရွေးချယ်ခန့်အပ်သည့် ကိုယ်စားလှယ် ၁ ဦး၊
(စ) အပိုဒ်(က)အရ ရွေးကောက်တင်မြှောက် ခံထားရသည့် ကိုယ်စားလှယ်များမှ ရွေးချယ်ခန့်အပ်သည့် ကိုယ်စားလှယ် ၆ ဦး၊
(ဆ) အပိုဒ် (ခ)မှ(ဃ)အထိ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံထားရသည့်ကိုယ်စားလှယ်များမှ ရွေးချယ်ခန့်အပ်သည့် ကိုယ်စားလှယ် ၄ ဦး။
ဥရောပသမဂ္ဂပါလီမန်
ဥရောပသမဂ္ဂပါလီမန်ကို ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံမှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၁ ဦးပါဝင်ခွင့်ရရှိထားပါသည်။ ဒိန်းမတ်ဘာသာစကား ပြောကြသော Flemish အုပ်စုမှ ၁၂ ဦး၊ ပြင်သစ်ဘာသာစကားပြောကြသော French အုပ်စုမှ ၈ ဦးနှင့် ဂျာမန်ဘာသာစကားပြောကြသောအုပ်စုမှ ၁ ဦး ဟူ၍ ခွဲဝေသတ်မှတ်ထားပါသည်။ ၎င်းကိုယ်စားလှယ် ၂၁ ဦးကို ဥရောပသမဂ္ဂပါလီမန်အတွက် ကိုယ်စားလှယ်နေရာများ ခွဲဝေသတ်မှတ်ခြင်းနှင့် မည်သူရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသည်ကို ဆုံးဖြတ်ပေးခြင်း စသည်တို့ကို ရွေးကောက်ပွဲဘုတ်အဖွဲ့(The main electoral board) ကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရပါသည်။ မဲရလဒ်များကို တွက်ချက်ရာတွင် D'HONDT စနစ်ကို အသုံးပြု၍ တွက်ချက်ပါသည်။ အနည်းဆုံးရရှိရမည့် ခိုင်လုံမဲသတ်မှတ်ချက် (Threshold)မရှိပါ။ ပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲ ဘုတ်အဖွဲ့များသည် နယ်မြေခံမဲရေတွက်ဌာနမှ ရရှိသော ဥရောပသမဂ္ဂ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ရလဒ်ပါဝင်သောမှတ်တမ်းများကို Mechelen သို့မဟုတ် Namur တွင်ရှိသော ဥရောပသမဂ္ဂ ပါလီမန်အတွက် ဖွဲ့စည်းထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲ ဘုတ်အဖွဲ့ချုပ်ထံသို့ ပေးပို့ရပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲဘုတ် အဖွဲ့ချုပ်သည် ရလဒ်များပါဝင်သော မှတ်တမ်းများ၊ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ခွဲဝေသတ်မှတ်မှု အခြေအနေနှင့် ကိုယ်စားလှယ်ရွေးချယ်ခံရသည့် ဆုံးဖြတ်မှုများ၊ လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲဆန္ဒနယ် တစ်ခုလုံးအတွက် ကိုယ်စားလှယ်များ အစားထိုးဆောင်ရွက်မှုများ စသည်တို့ကို ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနထံသို့ ပေးပို့ရပါသည်။
ဘရပ်ဆဲလ်မြို့တော် မဲဆန္ဒနယ်အတွင်း၌ ဥရောပသမဂ္ဂပါလီမန်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးသည့် ပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲဘုတ်အဖွဲ့သည် ဘရပ်ဆဲလ်မဲဆန္ဒနယ်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပပေးရန်နှင့် Mechelen တွင် ဒေရှ့်မဲဆန္ဒနယ် ရွေးကောက်ပွဲဘုတ်အဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌတစ်ဦးနှင့် Namur တွင် ပြင်သစ်မဲဆန္ဒနယ် ရွေးကောက်ပွဲဘုတ်အဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌတစ်ဦးတို့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ် အချုပ်ဇယား တစ်စုံဆီ
ရေးဆွဲပေးရန် သတ်မှတ်ထားပါသည်။
ဒေသဆိုင်ရာပါလီမန်များ
ဒေသဆိုင်ရာပါလီမန်များမှာ Brussels-Capital Parliament ၊ Walloon Parliament ၊ Flemish Parliament၊ Dutch Community Parliament တို့ဖြစ်၍ ပါလီမန်ဖွဲ့စည်းမှုမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည်-
ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်များ
မဲဆန္ဒရှင်အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်
- ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသားဖြစ်ရမည်။
- အနည်းဆုံးအသက်(၁၈)နှစ်ပြည့်ပြီးသူဖြစ်ရမည်။
- ဘယ်လ်ဂျီယမ်မြူနီစီပယ် လူဦးရေစာရင်းတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသူ သို့မဟုတ် သံရုံးသို့မဟုတ် ကောင်စစ်ဝန်ရုံးများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြောင်း မှတ်ပုံတင်ထားသူ။
- တည်ဆဲဥပဒေအရ တရားစွဲဆို၍ အရေးယူခြင်းခံနေရသူ။ မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် မိမိတို့မှတ်ပုံတင်ထားသည့် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတည်ရှိရာ ဒေသန္တရနယ်တွင် သာမဲပေးရမည် ဖြစ်ပါသည်။
မဲဆန္ဒနယ်သတ်မှတ်ခြင်း
အောက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲအတွက် တစ်နိုင်ငံလုံးကို မဲဆန္ဒနယ်၂၀အဖြစ်သတ်မှတ်ပါသည်။ မဲဆန္ဒနယ်တစ်နယ်သည် ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေး နယ်မြေတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပို၍ ဆက်စပ်လျက်ရှိပါသည်။ အောက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်နေရာ အရေအတွက် ၁၅၀ ကို မဲဆန္ဒနယ်များ၏ လူဦးရေအရေအတွက်ကို မူတည်၍ ခွဲဝေပေးပါသည်။ မဲဆန္ဒနယ်တစ်နယ်တွင် ပါဝင်ရမည့်နေထိုင်သူ အရေအတွက်ကို ဥပဒေသတ်မှတ်၍ သော်လည်းကောင်း သို့မဟုတ် ဆယ်နှစ်တစ်ကြိမ် သန်းခေါင်စာရင်းကောက် ယူ၍လည်း ကောင်း သတ်မှတ်ပါသည်။ ထိုမဲဆန္ဒနယ်တစ်နယ်တွင် ပါဝင်ရမည့် နေထိုင်သူအရေအတွက်ကို ဘုရင်မင်းမြတ်က ခြောက်လအတွင်း ကြေညာပေးပါသည်။ ထိုသို့ကြေညာပြီးနောက် သုံးလအတွင်းမဲ ဆန္ဒနယ်တစ်နယ်တွင် ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက် မည်မျှခွဲဝေရမည်ကို ဘုရင်မင်းမြတ်ကပင် ဆုံးဖြတ်ပေးပါသည်။ မဲဆန္ဒနယ် သတ်မှတ်ခြင်းကို သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်များမှ တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ပါသည်။
လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်
နိုင်ငံရေးပါတီများမှ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သည့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအတွက် အရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက်များမှာ -
၁။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသားဖြစ်ရမည်။
၂။ နိုင်ငံသားနှင့်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများကို ရရှိခံစားသူဖြစ်ရမည်။
၃။ အသက်(၂၁)နှစ်ပြည့်ပြီးသူဖြစ်ရမည်။
၄။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံတွင် အခြေချနေထိုင်သူဖြစ်ရမည်။
တစ်သီးပုဂ္ဂလလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအတွက် အရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက်များမှာ နောက်ဆုံးအကြိမ် ကောက်ယူထားသော သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေတစ်သန်းကျော်ရှိသော မဲဆန္ဒနယ်တွင် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်သူဖြစ်ပါက မဲဆန္ဒရှင် ၅၀၀မှ လက်မှတ်ရေးထိုးထောက်ခံထားသူ၊ လူဦးရေ ၅၀၀၀၀၀ ကျော်ရှိသော မဲဆန္ဒနယ်တွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သူဖြစ်ပါက မဲဆန္ဒရှင် ၄၀၀မှ လက်မှတ်ရေးထိုး ထောက်ခံထားသူ၊ အခြားသော အခြေအနေများ သို့မဟုတ် အနည်းဆုံးကိုယ်စားလှယ်သုံးဦးနုတ်ထွက်သွားပါက မဲဆန္ဒရှင် ၂၀၀ မှ လက်မှတ်ရေးထိုးထောက်ခံထားသူ ဖြစ်ရမည်။
ဆန္ဒမဲပေးခြင်း
မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးရှိ ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော မဲရုံများတွင်လည်းကောင်း၊ အထူးသတ်မှတ်ထားသော မဲရုံများတွင်လည်းကောင်း၊ Mail ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကိုယ်စားမဲပေးခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း၊ အခြားနည်းဖြင့်လည်းကောင်း ဆန္ဒမဲပေးနိုင်ပါသည်။ နိုင်ငံပြင်ပတွင်အခြေချနေထိုင်သူများ၊ ခရီးသွားရောက်နေသူများအနေဖြင့် ပြင်ပတွင်နေထိုင်သော ဘယ်လ်ဂျီယမ် မဲဆန္ဒရှင်များ အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်ဖြင့် စာရင်းသွင်း၍ သက်ဆိုင်ရာ သံရုံးများတွင်လည်းကောင်း၊ ကောင်စစ်ဝန်ရုံးများတွင် လည်းကောင်း၊ Mail ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကိုယ်စားမဲပေးခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း ဆန္ဒမဲပေးနိုင်ပါသည်။
ရွေးကောက်ပွဲစနစ်
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် အချိုးကျကိုယ်စားပြုစနစ်ကို တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ကျင့်သုံးရန်အတွက် ပထမဆုံး မိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခဲ့သော နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ ၁၈၉၉ ခုနှစ် အချိုးကျကိုယ်စားပြုစနစ် (D'Hondt စနစ်)ကို စတင်အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၈၉၉ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလများ၌ Electronic Voting Machine ကိုအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ လျှို့ဝှက်ဆန္ဒမဲပေးခြင်း စနစ်နှင့် နိုင်ငံသားများသည် မဖြစ်မနေဆန္ဒ မဲပေးခြင်း စနစ်ကို ကျင့်သုံးရမည်။ အကြောင်းပြချက် ခိုင်လုံမှုမရှိဘဲ မဲပေးရန် ပျက်ကွက်သူများကို မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း ပြစ်ဒဏ်အဖြစ် သတ်မှတ်ပါသည်။ ဆန္ဒမဲလက်မှတ်ဖြင့် မဲပေးခြင်း၊ နူနခအမသညငခ ဠသအငညါ ြခေ့ငညန ဖြင့်မဲပေးခြင်း စသည့် နည်းလမ်းနှစ်မျိုးဖြင့် မဲပေးနိုင်ပါသည်။
မဲရေတွက်ခြင်းနှင့် မဲရလဒ်များ ကြေညာခြင်း
လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် လည်းကောင်း၊ ဒေသဆိုင်ရာနှင့် အုပ်စုဆိုင်ရာ လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ များအတွက် လည်းကောင်း၊ ဥရောပသမဂ္ဂပါလီမန် ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် လည်းကောင်း မဲရလဒ်များ ကိုရေတွက်ရာတွင် မဲရေတွက်သည့်ရုံများကို သီးခြားစီ သတ်မှတ်၍ ရေတွက်ကြပါသည်။ မဲရေတွက်ရုံ အေဟု သတ်မှတ်ထားသော နေရာများတွင် လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် မဲလက်မှတ်များကို ရေတွက်ပါသည်။ မဲရေတွက်ရုံ ဘီဟုသတ်မှတ်ထားသော နေရာများတွင် ဒေသဆိုင်ရာနှင့်အုပ်စုဆိုင်ရာ လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ မဲရလဒ်များကို လည်းကောင်း၊ မဲရေတွက်ရုံစီဟု သတ်မှတ်ထားသော နေရာများတွင် ဥရောပသမဂ္ဂ ပါလီမန်ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်များကိုလည်းကောင်း အသီးသီး ရေတွက်ပါသည်။ သက်ဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် ထိုမဲရေတွက်ရုံ အေ၊ ဘီနှင့် စီများ၏ နယ်မြေခံမဲရေတွက်ဌာနအသီးသီးတွင် စုစုပေါင်းမဲရလဒ်အချုပ်ကို သတ်မှတ်ထားသည့် ဇယားဖြင့် ရေတွက်မှတ်တမ်းတင် ထားပါသည်။
အဆိုပါ နယ်မြေခံမဲရေတွက်ဌာနတွင် အီလက်ထရွန်နစ်မဲပေးခြင်း စနစ်ကို ကျင့်သုံး၍ မဲရုံတစ်ခုချင်းစီက ပေးပို့လာသော လက်ခံပြေစာများကို လည်းကောင်း၊ စုစုပေါင်းထုတ်ပေးထားသည့် မဲအရေအတွက်များကို လည်းကောင်း၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုချင်းစီကို ပေးထားသည့် မဲအရေအတွက်များကို လည်းကောင်း၊ နယ်မြေခံမဲရေတွက်ဌာန၏ ခေါင်းဆောင်က ရေတွက်ပါသည်။ နယ်မြေခံမဲ ရေတွက်ဌာန ခေါင်းဆောင်သည် မဲရလဒ်အချုပ် ပါဝင်သော မှတ်တမ်းကို သက်ဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲနယ်မြေရှိ ရုံးများသို့ အီလက်ထရွန်နစ်စနစ်ဖြင့် ပေးပို့ပါသည်။ သက်ဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲနယ်မြေရှိရုံးများသည် ပေးပို့လာသော မဲရလဒ်များကို D'HONDT စနစ်ကိုအသုံးပြုတွက်ချက်၍ ကိုယ်စားလှယ်နေရာများကို ခွဲဝေတွက်ချက်ခြင်းနှင့် သတ်မှတ်ခြင်းများကို လုပ်ဆောင်ရန် တာဝန်ရှိပါသည်။
ထုတ်ပေးခဲ့သည့် မဲလက်မှတ်အရေအတွက်၊ မဲလက်မှတ်အလွတ်အရေအတွက်၊ ပျက်စီးနေသည့် မဲလက်မှတ်အရေအတွက်များနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများကို မဲပေးထားသည့် အရေအတွက်များနှင့် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကိန်းဂဏန်းများကို နယ်မြေခံမဲရေတွက်ဌာနမှ အီလက်ထရွန်နစ်စနစ်ကို အသုံးပြု၍ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနသို့ လျင်မြန်စွာပေးပို့ပါသည်။ The Federal Public Service Interior သည် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များကို www.elections 2019.belgium.be Portal မှတစ်ဆင့် ပြည်သူများ၊ သတင်းမီဒီယာများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ သိရှိနိုင်စေရန် ထုတ်ပြန်ကြေညာပါသည်။
အနိမ့်ဆုံး ခိုင်လုံမဲသတ်မှတ်ချက်(Threshold )
ဥရောပသမဂ္ဂရွေးကောက်ပွဲအတွက် အနိမ့်ဆုံးခိုင်လုံ မဲသတ်မှတ်ချက် မရှိသော်လည်း လွှတ်တော်ရွေးကောက် ပွဲနှင့် ဒေသဆိုင်ရာနှင့်အုပ်စုဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် အနိမ့်ဆုံးခိုင်လုံ မဲသတ်မှတ်ချက်မှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲစီမံခန့်ခွဲမှု အဖွဲ့ဖွဲ့စည်းထားရှိမှု
ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံတွင် သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲစီမံခန့်ခွဲမှု အဖွဲ့အစည်း (ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်)ဟူ၍မရှိပါ။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၊ တရားသူကြီးများနှင့် မြူနီစီပယ်အာဏာပိုင် များဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲကိုစီမံခန့်ခွဲပါသည်။ ဖက်ဒရယ်အဆင့်တွင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်းကောင်း၊ မဲဆန္ဒနယ်အဆင့်တွင် ရွေးကောက်ပွဲမဲဆန္ဒနယ်ကော်မတီ (Main Electoral Committees of the Constituency-MECCs ) ကလည်းကောင်း၊ ခရိုင်(Canton)အဆင့်တွင် မြူနီစီပယ်အာဏာပိုင် ၅၈၉ ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခရိုင်ရွေးကောက်ပွဲကော်မတီ (Canton Electoral Committees-CanECs) ၂၀၉ ဦးဖြင့်လည်းကောင်း၊ မဲရုံဘုတ်အဖွဲ့ (Polling Station Boards -PSBs) ၁၀၇၅၀ ဖွဲ့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ဒေသန္တရအဆင့်တွင် မဲရေတွက်ရုံပေါင်း ၆၈၀၀ ဖြင့်လည်းကောင်း အသီးသီး ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။
နိဂုံး
ဥရောပတိုက်၏ အသည်းနှလုံးဟု တင်စားခေါ်ဝေါ်ကြသော ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံသည် စီးပွားရေးနှင့် လူနေမှုအဆင့်အတန်း မြင့်မားသည့် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည့် အားလျော်စွာ ဒီမိုကရေစီစနစ် ရှင်သန်ထွန်းကား လျက်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သောကြောင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ၏ လွှတ်တော် ရွေးကောက် ပွဲများတွင် ကျင့်သုံးသော ရွေးကောက်ပွဲစနစ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဖတ်ရှုလေ့လာ နိုင်စေရန်အတွက် ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါသည်။
Ref: Electoral Code of Belgium, version of 31th of January 2014.
Belgium Constitution, March 2021
The Parliaments of Belgium and their International powers
www.belgium.be/sites/default/files/belgium at a glance en lowres.pdf