နေ့စဉ်အားကစားနှင့်ကျန်းမာရေး
၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်မှာ မွေးဖွားခဲ့သူတစ်ဦးကို အရွယ်ရောက်ပြီးတဲ့အထိ မှတ်တမ်းမှတ်ယူထားတဲ့ ကျန်းမာရေးအချက်အလက်တွေကို လန်ဒန်တက္ကသိုလ် (UCL) က သုတေသီတွေရဲ့လေ့လာချက်အရ နေ့စဉ်ပြုလုပ်နေကျ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ လေ့ကျင့်ခန်း တွေကို ခြောက်မိနစ်စာ လုပ်ဆောင်ပေးမယ်ဆိုရင် သက်လတ်ပိုင်းအရွယ်မှာ ဦးနှောက်စွမ်းအားကို ပိုမိုမြှင့်တင်ပေးနိုင်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။
အဲဒီလေ့လာမှုမှာ ပါဝင်သူတိုင်း အသေးစိတ် ကျန်းမာရေးအချက်အလက်တွေ၊ ဘဝနောက်ခံပုံစံနဲ့ ဘဝနေထိုင်မှုပုံစံတွေအကြောင်း မေးခွန်းတွေနဲ့ လေ့လာစစ်တမ်းကောက်ယူမှုကို ခြေရာခံစက်တပ်ဆင်ပြီး လေ့လာခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တမ်းကောက်ယူတဲ့ အချိန်မှာ မှတ်ဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့လုပ်ဆောင်ချက် ပြောင်းလဲမှုတွေကိုပါ လေ့လာမှတ်တမ်းတင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ငယ်စဉ် ကတည်းက လေ့ကျင့်ခန်းတွေနဲ့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုတွေကို နေ့စဉ်ခြောက်မိနစ်စာ လုပ်ဆောင်ပေးရုံနဲ့ သက်လတ်ပိုင်း အရွယ်ရောက်ချိန်မှာ ဦးနှောက်စွမ်းအား ပိုမိုကောင်းမွန်တာကို လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ကြတယ်လို့ UCL မှ အခြေခံစောင့်ရှောက်မှုနှင့် လူဦးရေ ကျန်းမာရေးဌာနမှ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဂျွန်မစ်ရှဲလ်ကဆိုပါတယ်။
လူတိုင်း နေ့စဉ် နာရီဝက်၊ တစ်နာရီခန့် အားကစားတစ်ခုခုဖြစ်တဲ့ အပြေး၊ လမ်းလျှောက်၊ ရွရွပြေး၊ စက်ဘီးစီး၊ ရေကူး စတာတွေ ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ အားကစားလုပ်ခြင်းဖြင့် စားသောက်လို့ပိုလျှံတဲ့ ကယ်လိုရီတွေကို ချွေးအဖြစ်စွန့်ထုတ်လို့ အဆီအဖြစ် မစုဆောင်းနိုင်ဘဲ အဝလွန်ခြင်း၊ သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ၊ သွေးတိုးရောဂါနဲ့ နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားမှုတို့ကနေ ကင်းဝေးစေပါတယ်။
ကျန်းမာရေးအကြောင်း စဉ်းစားတဲ့အခါ အားကစားနဲ့ အစားအသောက်ကိုပဲ ပြေးမြင်လေ့ရှိပါတယ်။ အရေးပါတဲ့နောက်တစ်ချက်က ပျော်ရွှင်မှုဖြစ်ပြီး မိမိရဲ့စားသောက်ပုံနဲ့ အားကစားလှုပ်ရှားမှုပုံလိုပဲ မိမိရဲ့အထွေထွေကျန်းမာရေးကလည်း အရေးကြီးပါတယ်။ ဘဝပျော်ရွှင်မှု အဆင့်ကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် လုပ်ဆောင်ရင် အကျိုးကျေးဇူးများစွာရနိုင်ပါတယ်။ ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ကျန်းမာရေးက သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။ ပျော်ရွှင်မှုမရှိတဲ့အခါ ကျန်းမာရေးချို့ယွင်းလာပြီး ကျန်းမာရေးမကောင်းရင်လည်း မပျော်ရွှင်နိုင်ပါဘူး။ မိမိပျော်ရွှင်မှုအပေါ် သက်ရောက်တဲ့ အချက်တွေသာမက အားကစားရုံမှာ တစ်ပတ်ကို အချိန်ဘယ်လောက်ကြာအောင် ကစားသလဲ ဆိုတဲ့အချက်ကိုလည်း ကြည့်သင့် ပါတယ်။
ငွေကြေးက ကျန်းမာရေးနဲ့လူမှုဆက်ဆံရေးထက် ပျော်ရွှင်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုပိုနည်းတာကို တွေ့ရှိထားပါတယ်။ ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ ပတ်သက်ရင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင် ရာတွေဖြစ်တဲ့ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုရေးနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အချက်တွေကလည်း အရေးကြီးပါတယ်။ အဆင်မပြေတဲ့ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ကျန်းမာရေးမကောင်းမှုတို့ကြောင့် ပျော်ရွှင်မှုလျော့ပါးသွားနိုင်သလို စီးပွားရေးအခြေအနေ အပြောင်း အလဲမှာ သက်ရောက်မှုပိုများနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီရလဒ်တွေက နိုင်ငံလေးခုမှာရှိတဲ့ လူဦးရေ နှစ်သိန်းဆီကရရှိတဲ့ အချက်အလက် တွေအပေါ် အခြေခံထားတာဖြစ်ပါတယ်။
ကျန်းမာရေးအပေါ်သက်ရောက်တဲ့ ထင်ရှားတဲ့သုတေသနတစ်ခုအရ ပျော်ပျော်နေတတ်သူတွေက အသက်ပိုရှည်တာ တွေ့ရှိထား ပါတယ်။ ကန်တပ်ကီတက္ကသိုလ်က သုတေသီတွေလေ့လာခဲ့ရာမှာ အပြုသဘောထားက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကျိုးကျေးဇူးတွေ ရှိကြောင်း ထောက်ပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
လူတွေရဲ့ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အပျော်ရွှင်ဆုံးသူတွေ က ၈၅ နှစ်အထိ အသက်ရှည်ကြတယ်။ တကယ်တော့ ပျော်ရွှင်သူတွေရဲ့ ထက်ဝက်ကျော် ၅၄ ရာခိုင်နှုန်းက ၉၄ နှစ်ကျော် အသက်ရှည်နိုင်ပါတယ်။ ပျော်ရွှင်တဲ့စိတ်နေသဘောထားက မိမိကို အမှန်ပဲ အသက်ရှည်စေပါတယ်။ ပိုမိုပျော်ရွှင်တဲ့သူတွေက ပိုပြီးဝမ်းနည်းတတ်တဲ့သူတွေထက် သူငယ်ပြန်မှု (ီနာနညအငေ) လျော့ပါး တာတွေ့ရပါတယ်။ သူတို့ရဲ့အသက်ရှည်တဲ့ဘဝမှာ ကျန်းမာရေးလည်း ပိုကောင်းလာတယ်။ ပျော်ရွှင်မှုက နှလုံးကျန်းမာရေး အတွက်လည်း အရေးပါနေပြန်တယ်။ ပျော်ရွှင်သူတွေက နှလုံးခုန်နှုန်းပိုနည်းတာတွေ့ရပြီး ကျန်းမာရေးကောင်းတဲ့ လက္ခဏာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ပျော်ရွှင်ခြင်းက မိမိကို ကျန်းမာရေး ပြဿနာကြီးတွေကနေ ကာကွယ်ပေးရုံသာမက အအေးမိတုပ်ကွေးစတဲ့ အသေးအဖွဲရောဂါတွေကို ပါလျှော့ချပေးတယ်။ လေ့လာမှုအရ ပိုပြီးအပြုသဘောဆောင်ခြင်းက ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို အားကောင်း စေပါတယ်။ မိမိခန္ဓာကိုယ်က ဗိုင်းရပ်စ်တွေကို ကူညီတိုက်ထုတ်ပေးပြီး အဲဒီပိုးတွေကြောင့် ကိုယ့်အပေါ်သက်ရောက်မှု ကန့်သတ် ပေးပါတယ်။
အားကစားပြုလုပ်ရာမှာလည်း သက်သောင့်သက်သာမရှိခြင်းက ထိခိုက်မှုအန္တရာယ် ရှိနိုင်ပါတယ်။ အဆစ်လွဲခြင်းကို ပြင်းထန်မှုပေါ် မူတည်ပြီး အမျိုးအစားခွဲခြားထားပါတယ်။ အပျော့စားအဆစ်လွဲခြင်း၊ အလယ်အလတ်အဆင့် အဆစ်လွဲခြင်း၊ ပြင်းထန်တဲ့ အဆစ်လွဲခြင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အရွတ်နာကျင်ခြင်းကိုလည်း အဆစ်လွဲခြင်းမှာလို အပျော့စား၊ အလယ်အလတ်နဲ့ အပြင်းစား နာကျင်ခြင်းဆိုပြီး ခွဲခြားနိုင်ပါတယ်။ ထိခိုက်နာကျင်မှုမှာ အရိုးကျိုးနိုင်တဲ့သက်ရောက်မှုတွေမှာ အားကစားပြုလုပ်စဉ် ချော်ကျတာ၊ တစ်ခုခုနဲ့အပြင်းအထန် တိုက်မိတာကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ထိခိုက်နာကျင်မှုတွေက အရေပြားပေါ်မှာ သွေးခြည်ဥမှုနဲ့ ရောင်ရမ်းမှုကို ဖြစ်စေပါတယ်။
အားကစားပြုလုပ်စဉ် ထိခိုက်နာကျင်မှုကနေ ရှောင်ကြဉ်နိုင်ဖို့ သွေးပူလေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်တဲ့အခါ အားထုတ်ဖို့လိုအပ်တဲ့ အားကစားနည်းမျိုး မပြုလုပ်ဖို့လိုပါတယ်။ လုံလောက်တဲ့ သွေးပူလေ့ကျင့်ခန်းက ကြွက်သားတွေ အကြောလျော့စေပြီး တင်းရင်းမှု၊ နာကျင်မှုကနေ ကင်းဝေးစေပါတယ်။ ကြွက်သားတွေ တင်းမာနေမှုအပေါ် လျော့ပါးစေပါတယ်။ အားကစားလုပ်စဉ် ထိခိုက်မှုဖြစ်ရင် ရှေးဦးသူနာပြုစုနည်းနဲ့ကုသပြီး ဆရာဝန်နဲ့ပြသဖို့လိုပါတယ်။
အားကစားပြုလုပ်ချိန် အနာတရဖြစ်ရင် ကစားတာရပ်နားပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်တဲ့အထိ အနားယူသင့်ပါတယ်။ အအေးဓာတ်နဲ့ ဖိနှိပ်နိုင်ပါတယ်။ အနာနေရာကို ရေခဲ ဒါမှမဟုတ် အအေးပေးထားတဲ့ဂျယ်အိတ်နဲ့ ဖိပေးတာက သွေးထွက်ခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်းနဲ့ အနာပျံ့နှံ့ခြင်းကို လျှော့ချပေးပါတယ်။ ဆန့်/ကျုံ့မှုရှိတဲ့ ပတ်တီးစည်းခြင်းက ဖိအားရရှိပြီး နာကျင်မှုနဲ့သွေးထွက်မှုတို့ လျော့ကျစေ ပါတယ်။ အနာကို တတ်နိုင်သမျှ ပင့်တင်ထားသင့်ပါတယ်။ ထိခိုက်နာကျင်တဲ့အနာကို တတ်နိုင်သလောက် မြှောက် ထားခြင်းက အနာသက်သာစေတဲ့အပြင် သွေးထွက် မှုကို လျော့ကျစေပါတယ်။
အရေးကြီးတဲ့အချက်အနေနဲ့ ဒူးကျီးပေါင်းရောဂါက အသက်အရွယ်ကြီးရင့်မှုကြောင့် ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အားလုံးနီးပါး ဒူးကျီးပေါင်းရောဂါကို အနည်းနဲ့အများ ခံစားဖူးပါတယ်။ ဒူးကျီးပေါင်းရောဂါဖြစ်တာက အကြောင်းအမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ အသက် အရွယ်ကြီးလာခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်မြင့်တက်လာခြင်း၊ မကြာခဏထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်းတို့က ဒူးကျီးပေါင်းရောဂါ ဖြစ်ပွား စေနိုင်ပါတယ်။
အသက် ၄၀ ကျော် လူနာတွေအနေနဲ့ ဒူးရောင် ရမ်းနာကျင်မှု၊ တောင့်တင်းခြင်းဝေဒနာတို့ကိုခံစားကြရတယ်။ အသက် ၆၀ ကျော် လူနာတွေရဲ့ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းက ဒူးကျီးပေါင်းရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။ အရင်က ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှု၊ ကိုယ်အလေးချိန်မြင့်တက်မှု၊ အားကစားလုပ်ရာမှာ သွေးပူလေ့ကျင့်ခန်းကစပြီးမလုပ်လို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရင် ဒူးကျီးပေါင်းရောဂါခံစားရပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေ မီးယပ်သွေးဆုံးချိန်မှာ ဟော်မုန်းအားနည်းလို့ အရိုးကျိုးလွယ်တဲ့ အတွက် အားကစားပြုလုပ်ရာမှာ ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်တွေကို လိုက်နာကျင့်သုံးသင့်ကြောင်း ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။ ။
ဒေါက်တာလွင်သန့်