အကြိုဆီးချိုအတွက် ဆေးသောက်ဖို့လိုအပ်ပါသလား

အကြိုဆီးချိုအတွက် ဆေးသောက်ဖို့လိုအပ်ပါသလား

မျက်မှောက်ခေတ် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးတွင် သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု လျင်မြန်စွာ တိုးတက်များ ပြားလာသကဲ့သို့ အကြိုဆီးချိုရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုသည်လည်း တိုးမြင့်လျက်ရှိပါသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနစာတမ်း (WHO STEP Survey) ၏ အစီရင်ခံစာအရ အသက် ၂၅ နှစ်မှ ၆၅ နှစ် အရွယ်အတွင်း သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဖြစ်ပွားမှုမှာ လူ ၁ဝ ဦးတွင် တစ်ဦးရှိပြီး အကြိုဆီးချို ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုမှာ ငါးဦးတွင် တစ်ဦးရှိခဲ့ပါသည်။ ယနေ့ခေတ် သုတေသနပြုလေ့လာတွေ့ရှိချက်များ အရ လူတိုင်း သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်သဖြင့် မဖြစ်ခင်ကြိုတင်ကာကွယ် နိုင်ကြောင်းကို လူတိုင်း သိရှိနိုင် စေရန် တင်ပြလိုပါသည်။

သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ ကုသသောပါရဂူများ နေ့စဉ်ဖြေကြားနေရသော မေးခွန်း တစ်ခုမှာ အကြိုဆီးချို အတွက် ဆေးသောက်ဖို့ လိုအပ်ပါသလား ဖြစ်ပါသည်။

အကြိုဆီးချို (ခေါ်) ကနဦးဆီးချို (Pre-Diabetes) ဆိုသည်မှာ လူတစ်ဦး၏ သွေးတွင်း သကြားဓာတ် ပမာဏသည် ပုံမှန်ရှိသင့်သည်ထက် များနေသော်လည်း သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဟုသတ်မှတ်နိုင်သည့် ပမာဏထက် နည်းနေသေးသည့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ သွေးချိုဆီးချို ရောဂါရှာဖွေရေး စမ်းသပ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာ ကျွမ်းကျင်သူများ ကော်မတီ၏ အစီရင်ခံစာအရ အမေရိကန် သွေးချိုဆီးချို ရောဂါအသင်း၏ သတ်မှတ်ချက်မှာ ဖော်ပြပါအတိုင်း တစ်ခုခုရှိရပါမည်။

သွေးချိုဆီးချို ရောဂါ (Diabetes Mellitus) သတ်မှတ်ချက်

၁။ HbA1c > ၆ . ၅%(သို့မဟုတ်)

၂။ မနက်စောစော အစာမစားခင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်(အနည်းဆုံး ၈ နာရီ ကယ်လိုရီ စားသုံးမှုမရှိဘဲ စစ်သောအဖြေ) > ၁၂၆ mg% (သို့မဟုတ်)

၃။ အစာစားပြီး ၂နာရီ အကြာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် (75g 0GTT) > ၂၀၀ mg% ဖြစ်ပါသည်။

အကြိုဆီးချို (ခေါ်) ကနဦးဆီးချို (Pre-Diabetes) သတ်မှတ်ချက်

၁။ HbA1c ၅ . ၇ - ၆ + ၄%

(သို့မဟုတ်)

၂။ မနက်စောစော အစာမစားခင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ် ၁ဝဝ-၁၂၅ mg%

(သို့မဟုတ်)

၃။ အစာစားပြီး ၂နာရီ အကြာသွေးတွင်းသကြားဓာတ် (75g OGTT) ၁၄၀ - ၁၉၉ mg%

သွေးချိုဆီးချိုရောဂါနှင့် အကြိုဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိသူများ

၁။ မိသားစုရာဇဝင်တွင် အကြိုဆီးချိုနှင့် အမျိုးအစား (၂) သွေးချို ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ၊

၂။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါဖြစ်ဖူးသူများ၊

၃။ ကျန်းမာရေးနှင့် မညီညွတ်သောစားသောက်မှုပုံစံများ၊

၄။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနည်းသူများနှင့် အထိုင်များသူများ၊

၅။ ဆေးလိပ်သောက်သူများ၊

၆။ အိပ်ရေးပျက်သူများ၊

၇။ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်များခြင်းကိုဖြစ်စေနိုင်သော ဆေးဝါး (Steroid၊ Thiazide၊ Statin၊ ကင်ဆာ ရောဂါကုသဆေး၊ စိတ်ရောဂါ ကုသဆေး၊ HIV ရောဂါကုသဆေး) များကို ရေရှည်သောက်နေရသူများ၊

အကြိုဆီးချို၏အရေးပါမှု

အကြိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများ၏ ၅၀% သည် ထိရောက်သောကာကွယ် ကုသမှုများ မပြုလုပ်လျှင် ငါးနှစ်အတွင်း အမျိုးအစား(၂)သွေးချိုဆီးချို ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါသည်။ နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ ရောဂါ များနှင့် သွေး ချိုဆီးချိုရောဂါ၏ နောက်ဆက်တွဲ အန္တရာယ်များ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

ကိုယ်ဝန်မဆောင်ခင် အကြိုဆီးချိုရောဂါရှိသော အမျိုးသမီးများတွင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချို ရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများပါသည်။ ထို့ပြင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါရှိသူ မိခင်များမှမွေးဖွားသော ကလေးများ သည် အနာဂတ်တွင် အကြိုဆီးချိုနှင့် အမျိုးအစား(၂)သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဖြစ် နိုင်ခြေပိုများပါသည်။

သွေးချိုဆီးချိုရောဂါနှင့် အကြိုဆီးချိုရောဂါရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးသင့်သူများ

အမျိုးအစား(၂) သွေးချိုဆီးချို ရောဂါကာကွယ်ရေးအတွက် အရွယ်ရောက်သူတိုင်း

၁။ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ညွှန်းကိန်း (BMI) ၂၅ ကျော်လျှင် စစ်ဆေးသင့်သည်။

၂။ BMI ၂၃ နှင့်အထက်ရှိသူဖြစ်လျှင် သွေးချိုဆီးချိုရောဂါမျိုးရိုးရှိ သူများ၊ နှလုံးသွေးကြောနှင့် ဆိုင်သော ရောဂါရှိသူများ၊ သွေးတိုးရောဂါရှိ သူများ၊ သွေးတွင်းအဆီဓာတ်များသူများ၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနည်းသူ များ၊ သားဥအိမ်တွင်ရေအိတ်ရှိသူအမျိုးသမီးများ၊ ပန်ကရိယရောင်ရောဂါ ရှိသူများ၊ ခုခံအား ကျဆင်းမှု ရောဂါရှိသူများ၊ အင်ဆူလင်ခုခံမှုများသော သွင်ပြင်လက္ခဏာများဖြစ်သည့် လည်ပင်းတစ်ဝိုက်နှင့် ချိုင်း အရေပြား မည်းခြင်းတို့ရှိလျှင် အကြိုဆီးချိုရောဂါရှိ၊ မရှိ နှစ်စဉ်စစ်ဆေးသင့်ပါသည်။

၃။ အသက် ၃၅ နှစ်ကျော်လျှင် လူတိုင်းစစ်ဆေးသင့်ပါသည်။

၄။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါရှိဖူးသောအမျိုးသမီးများတွင် စစ်ဆေး သင့်ပါသည်။

၅။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါရှိသူမိခင်များမှ မွေးဖွားသောကလေးများ ပျိုဖော်ဝင်လျှင် (သို့မဟုတ်) အသက် ၁၀ နှစ်ကျော်လျှင် စစ်ဆေးသင့်ပါသည်။

အကြိုဆီးချိုရောဂါကာကွယ်ကုသရန်နည်းလမ်းများ

အကြိုဆီးချိုရောဂါမှ အမျိုးအစား(၂) သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ကာကွယ်ကုသရန် အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းမှာ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ် သောလူနေမှုပုံစံ ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကိုယ်လက် လှုပ်ရှား မှုပုံမှန်ပြုလုပ်ခြင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော ကယ်လိုရီလျော့နည်းသည့် အစားအစာများ စားသုံးခြင်းနှင့် ကိုယ်အလေးချိန်လျှော့ချခြင်းတို့ဖြင့် အမျိုးအစား (၂) သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ၊ နှလုံးသွေး ကြောဆိုင်ရာ ရောဂါများနှင့် လေဖြတ်ရောဂါတို့ကို ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။ ခန္ဓာကိုယ် အလေးချိန် လျှော့ချရာတွင် ခြောက်လအတွင်း မူလကိုယ် အလေးချိန်၏ ၇ - ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းလျှော့ချနိုင်လျှင် သွေးချို ဆီးချို ၂ ဖြစ်နိုင်ခြေအနည်းဆုံးဖြစ်ပြီး ကိုယ်အလေးချိန်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် လိုအပ်ပါသည်။ လမ်းလျှောက်ခြင်း၊ အလယ်အလတ်ပြင်းထန်သောအေရိုး ဗစ်လေ့ကျင့်ခန်းတစ်ပတ်လျှင် ၁၅ဝ-၃ဝဝ မိနစ်ပြုလုပ်ခြင်း၊ အထိုင်များ သောအပြုအမူကိုလျှော့ချရန် မိနစ် ၃၀ ထိုင်ပြီးတိုင်း လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ် ခြင်းတို့ဖြင့် တစ်ပတ်လျှင် တစ်ပေါင်မှ နှစ်ပေါင်အထိ လျှော့ချနိုင်ပါက သုံးနှစ်အတွင်း သွေးချိုဆီးချို ဖြစ်နိုင်ခြေ ၅ဝ ရာခိုင်နှုန်းခန့် လျှော့ချနိုင် ပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ အကြိုဆီးချိုရောဂါဟုသတ်မှတ်သူများကို အမျိုးအစား (၂) သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို စောင့်ကြည့်ရာတွင် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ရောဂါ ဖြစ်နိုင် ခြေရှိမှု အန္တရာယ်နှင့် ရောဂါကာကွယ်ထိန်းသိမ်းနိုင်မှု ပေါ်မူတည်၍ အနည်းဆုံး တစ်နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် နှစ်ကြိမ်နှင့် လိုအပ်သလိုစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်သင့်ပါသည်။

အကြိုဆီးချိုရောဂါကုသရန် အသုံးပြုနိုင်သည့်ဆေးဝါးများ

အကြိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများတွင် အစားအသောက်နှင့် ကိုယ်လက် လှုပ်ရှားမှုတို့ဖြင့် ကိုယ်အလေးချိန် ထိန်းသိမ်းရန် ခက်ခဲသူများတွင် တချို့ သောသွေးချိုဆီးချိုရောဂါကုသဆေးများ (Metformin၊ a-glucosidase inhibiton Liraglutide Semaglutide Tirzepatide Thiazolidined- ione)နှင့် ကိုယ်အလေးချိန်လျော့ကျစေသောဆေးဝါးများ (Orlistati Phentermine၊ Topiramate) ဖြင့်ကုသလျှင် အမျိုးအစား(၂)သွေးချို ဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကို တားဆီးကာကွယ်နိုင်ပါသည်။

အထူးသဖြင့် အသက်၂၅ နှင့် ၅၉ နှစ်ကြား BMI ၃၅ နှင့်အထက်ရှိသူများ၊ မနက်စောစောအစာမစားခင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ် ၁၁၀ mg% နှင့်အထက်ရှိသူများ၊ HbA1c ၆ နှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါရှိဖူး သူအမျိုးသမီးများ စသည့်သွေးချိုဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ အများဆုံးသူ များတွင် Metformin သောက်ရန် ညွှန်ကြားနိုင်ပါသည်။ Metformin သည် ဈေးချိုသောသောက်ဆေးဖြစ်ပြီး ကိုယ်အလေးချိန်နှင့် သွေးတွင်း အဆီဓာတ်ကိုလျှော့ချပေးခြင်း၊ အင်ဆူလင်ခုခံမှုကို လျှော့ချပေးခြင်းတို့ကြောင့် သွေးတွင်း သကြားဓာတ်မြင့်တက်မှုကိုလျော့ကျစေပြီး သွေးချို ဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကို ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း လျှော့ချ ပေးနိုင်ပါသည်။

အကြံပြုချက်များ

သွေးချိုဆီးချိုနှင့် အကြိုဆီးချိုရောဂါများမှ ကာကွယ်နိုင်ရန် ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်စွာ ချင့်ချိန် စားသောက်ပါ။ အချိုကဲသော အစားအသောက်များကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။ အဝမလွန်အောင် ကိုယ်အလေး ချိန်ထိန်းပါ။ ကိုယ် လက်လှုပ်ရှားမှု ပုံမှန်ပြုလုပ်ပါ။ လုံလောက်သောအိပ်စက်ချိန်ရှိရန် ဂရုပြုပါ။ ဆေးလိပ်၊ အရက်သောက်ခြင်းကိုရှောင်ကြဉ်ပါ။ စိတ်ဖိစီးမှုလျှော့ချပါ။ သွေးပေါင်ချိန်နှင့် သွေးတွင်း သကြားဓာတ်ကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပါ။ သွေး ချိုဆီးချိုရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည်ဟု သံသယရှိလျှင် စောစီးစွာ ပြသစစ်ဆေးပြီး ကြိုတင်ကာကွယ်ကုသနိုင်ပါသည်။ သွေးချိုဆီးချိုဖြစ်လာခဲ့လျှင်လည်း စောစီးစွာ စနစ်တကျကုသခြင်းဖြင့် နောက်ဆက်တွဲရောဂါအန္တရာယ် များမှကင်းပေးပြီး သက်ဟမ်းမစေ့နေနိုင် ကြောင်း ရေးသားဖော်ပြလိုက် ပါသည်။

ဒေါက်တာသိင်္ဂီကျော်